Terapötik İlişki Nedir? Online Terapide Terapötik İlişki

Terapötik İlişki Nedir? Online Terapide Terapötik İlişki

Terapötik ilişki, terapist ile danışan arasında kurulan bağ ile oluşan yapılandırılmış profesyonel bir ilişkidir. Terapötik ilişkinin amacı, terapideki kişinin daha iyi hissetmesine ve yaşamının daha iyi yönde gitmesine yardımcı olmaktır. Terapiye gelen kişinin en özel duygu ve düşüncelerini paylaşabilmesi ve terapinin her şeyi konuşabileceği güvenli bir alan olduğunu hissetmesi için terapötik ilişkinin kurulması gerekir. Terapist, danışana güvenli, açık, yargılanmadığı ve kendisini rahat hissettiği bir atmosfer sağlar.

Terapötik İlişki ve Terapinin Çerçevesi

Terapinin çerçevesi terapötik ilişkinin kurulması açısından önem taşır. Terapinin çerçevesi, basit düzenlemeler ve kurallardan çok daha fazlasını içerir. Kapsayıcı, sınırlayıcı ve simgeleştirici işlevlere sahiptir ve terapötik ilişkisinin kurulması açısından önem taşımaktadır.

Görüşmelerin yüz yüze mi online mı yapılacağı, görüşme süresinin kaç dakika olacağı, ücretin ne kadar olacağı, hangi terapi yaklaşımı ve tekniklerin kullanılacağı, gizlilik ilkeleri gibi konularda danışanın bilgilendirilmesi terapötik çerçevenin oluşması için önem arz eder. Bununla birlikte Terapötik ilişki için önemli olan aktarımın nasıl ortaya çıkacağını ve yorumlanma biçimini etkiler.

Özellikle psikanalitik yaklaşımlarda terapötik ilişkinin yapıtaşı aktarım ve karşı aktarım ile oluşan terapist-danışan etkileşimidir. Aktarım, danışanın bilinçdışı bir şekilde ortaya koyduğu beklentiler, dirençler ve idealleştirmelerdir. Başka bir deyişle danışanın hayatındaki önceden tanıdığı bir kişiye dair duygu ve düşüncelerin yer değiştirerek terapiste aktarılmasıdır. Böylece danışan terapötik süreçte terapist üzerinden yaşanılan olayları tekrar yaşayabilmektedir. Karşı aktarım ise terapistin danışana ve danışanın aktarımına karşı verdiği bilinçdışı tepkilerinin tamamıdır. Sonuç olarak aktarımın sağlanabilmesi terapinin sağlıklı bir şekilde ilerleyebilmesi açısından önemlidir.

Terapötik ilişki nedir sorusunun cevabı, terapötik ilişkiyi oluşturan öğeleri anlamaktan geçer. Güven, saygı ve uyumluluk iyi bir terapötik ilişkinin en önemli unsurlarıdır. Terapist, danışana empati ve içtenlikle yaklaşır. Diğer tüm sosyal ilişkilerde olduğu gibi terapötik ilişkinin de kabul edilebilir ve edilemez davranışları tanımlamaya yardımcı olacak belli sınırları vardır.

Terapötik İlişkinin Özellikleri

Terapötik ilişki özellik olarak profesyonel bir içeriğe sahip olmakla birlikte insan olmanın getirdiği bir etkileşimi de içermektedir. Terapist de danışan da insan oldukları için iki tarafın da kişilik ve tutumları kaçınılmaz bir şekilde etkileşim içine girmektedir. Bu açıdan terapötik ilişki sürecinde terapist ve danışanın cinsiyet ve benimsedikleri cinsiyet rolleri, değer yargıları, dini ve ahlaki açıdan sahip oldukları tutumlar, yani temelde terapist ve danışanın iki insan olmasından kaynaklanan faktörler aralarındaki etkileşimde rol oynayabilir. Tüm bunlardan yola çıkarak terapinin insana dayalı bir süreç olması, buradaki ilişkinin tamamen kontrol edilmesini imkansız kılar ancak olabildiğince yapılandırılmış bir ilişki söz konusudur.

Terapötik ilişki karmaşık bir özelliğe sahiptir. Terapist ve danışan arasında çift yönlü bir etkileşim mevcuttur. Bu etkileşim yukarıda bahsedilen aktarım ve karşı aktarım şeklinde kendini göstermektedir. Terapist bir yandan terapötik süreci danışan için en yararlı şekilde yürütmeyi diğer yandan da insan olmaktan kaynaklanan faktörleri en aza indirmeyi hedeflemektedir.

Terapötik ilişki inşa etmek ve bu ilişkiyi sürdürebilmek için birçok kritik faktör mevcuttur. Bu faktörlerden bazıları:

• Gizlilik

Terapinin en önemli ve vazgeçilmez unsurlarından biridir. Terapi sürecinin başında terapist danışana aralarındaki ilişkinin gizlilik esasına dayalı olduğunu söyler. Terapi odasında paylaşılan herhangi bir bilgi, konuşulan herhangi bir konu üçüncü bir kişiyle paylaşılmaz. Terapist, danışanın kendisiyle paylaştıklarını gizli tutmakla yükümlüdür.

• Karşılıklılık ve İş Birliği

Başarılı bir terapi sürecinin ve terapötik ilişkinin özelliklerinden biri de karşılıklılık ve iş birliğinin olmasıdır. Danışan ve terapist arasında eşit bir ilişki kurmak, terapi hedeflerini belirlemek ve gerçekleştirmek için birlikte çalışmayı ve karşılıklı bir ilişki yaratmayı kapsar.

•  Koşulsuz Kabullenme

Danışanın sosyal durumu, etnik kökeni, geçmişi veya mevcut şartları ne olursa olsun terapide koşulsuz kabul gerçekleşmelidir. Davranışlar veya söylemler karşısında yargılayıcı olmamak, kabullenici olmanın bir göstergesidir.

• Güven

Sağlam bir terapötik ilişkinin kurulabilmesi için güven gereklidir. Terapistin sözleri ve davranışlarının uyumlu olduğunu, açık bir şekilde ve ilgiyle kendisini dinlediğini, empati ile yaklaştığını ve benzeri davranışları görmek danışanın terapiste duyduğu güvenin artmasına yardımcı olur.

•  Empati

Terapist, danışan ile aynı veya benzer deneyimleri elbette yaşamamış olabilir. Fakat danışanın anlattıklarını dinleyerek, söz konusu durumun onun için ne anlama geldiğini, danışanın bu duruma dair hislerini anlaması empati sayesinde olur. Empati gösterebilmek için danışanı samimi bir merakla ve anlamaya çalışarak dinleyen terapist ile anlaşıldığını ve güvende olduğunu hisseden danışan arasında güçlü bir terapötik ilişkinin kurulması kolaylaşır.

Terapötik Beceriler

Terapinin amacı psikolojik destek almak için gelmiş danışanın kendini rahat bir şekilde ifade etmesine yardımcı olarak danışanın sorununa farklı şekilde yaklaşmasını sağlamak ve böylece çözüm için gerekenleri yapabilmesine destek olmaktır. Birçok farklı duygu, korku veya sorun nedeniyle terapiye gelen danışanla kurulan iletişim biçiminin diğer insanlar ile kurulan iletişim biçiminden farklı olması gerekmektedir. Bu açıdan da terapistin sahip olması gereken bazı terapötik beceriler bulunmaktadır. Bu beceriler sayesinde danışanın ona sorunlarını anlatması kolaylaşır ve terapi sürecinden maksimum verim sağlanır.

Yapılandırma, yakından ilgilenme, konuşmaya açık davet, asgari düzeyde teşvik, içeriğin yansıtılması, duyguların yansıtılması, kişiselleştirme, bağlama, özetleme, sessizlik gibi beceriler terapötik ilişkinin kurulması için önemlidir. Bunlar aynı zamanda terapötik iletişim aşamaları şeklinde de anılmaktadır. Her aşamada birer iletişim becerisi kullanılmaktadır. Terapötik ilişki bu aşamalarda oluşan güven, bağlanma ve saygı çerçevesinde ilerlemektedir.

1. Yapılandırma

İlk görüşmede kullanılması gereken bir beceridir. Terapötik çerçevenin belirlenmesi ve danışanın terapi süreci ile ilgili bilgilendirilmesi açısından önemlidir. Danışan, kendisini nelerin beklediğini bilir ve böylece sürece daha çok güven duyar.

2. Yakından İlgilenme

Danışanın güvenini sağlamak için önemli bir beceridir. Terapist, danışanı ilgiyle dinler ve göz teması kurmaya özen gösterir. Böylece danışana saygı duyulduğu ve danışanın sözlerine önem verildiği belirtilmektedir.

3. Konuşmaya Açık Davet

Danışana açık uçlu sorular sorulur. Böylece danışanın kendini daha iyi ifade etmesi hedeflenmektedir.

4. Asgari Düzeyde Teşvik

Terapistin nispeten az konuşması ve danışanın daha çok konuşmasını sağlaması ile ilgili bir beceridir. Danışanın tekrarladığı kelimelerin vurgulanması, kısa cümleler ile pekiştirme kullanılması şeklinde uygulanabilmektedir.

5. İçeriğin Yansıtılması

Danışanın söylediklerinin terapist tarafından doğru anlaşılıp anlaşılmadığının teyit edilmesi amacıyla kullanılan bir beceridir. Aynı zamanda terapistin ilgisinin danışan üzerinde olduğunu göstermesinin bir yoludur.

6. Duyguların Yansıtılması

Danışanın duygularına açıklık getirmek ile ilgili bir beceridir. Böylece danışanın duyguları belirgin hale getirilerek terapistin doğru anlayıp anlamadığı denetlenmektedir. Danışan bu sayede duygularını daha yakından görme ve anlama fırsatı bulur.

7. Kişiselleştirme

Danışanın söylediklerinin ötesine geçilmesi için uygulanır. Terapide üç öğe kişiselleştirilir: anlam, problem ve amaç.

8. Bağlama

Terapistin danışanın daha önceki seanslarda anlattıkları ve yaşadıkları ile o anda anlattıkları ve yaşadıkları arasında paralellik kurmasıdır.

9. Özetleme

İki şekilde yapılabilmektedir: Terapist kendisi yapabilir ya da danışana yaptırır. Seansların sonunda o gün yapılanlar veya seansın başında geçen haftanın hatırlanması şeklinde uygulanabilmektedir.

10. Sessizlik

Danışanın konuşulan şeyleri kafasında toparlaması ve özümsemesi amacıyla yerinde kullanıldığı zaman önemli bir beceridir. Danışanın bazı duygu ve düşüncelerinin farkına varması için oldukça yararlıdır.

Online Terapide Terapötik İlişki

Terapötik ilişkinin kurulması, iki kişinin sözel ve duygusal paylaşımları üzerine olduğu için fiziksel birliktelik şart değildir. Bu nedenle online terapide de terapötik ilişkinin gelişmesi için terapötik çerçevenin kurulması ve terapötik aşamaların uygulanması terapist ve danışan arasında kurulan ilişki açısından önemlidir. Peki online terapi nedir? Online terapi, danışanın ve terapistin internet bağlantısı olan herhangi bir cihaz üzerinden terapi seanslarını yürütmesine denir. Yüz yüze terapiden tek farkı, seansların fiziksel olarak aynı ortamda bulunma şartı olmadan gerçekleşebiliyor olmasıdır. Yüz yüze terapide çeşitler olduğu gibi online ilişki terapisti, yas terapisti, çocuk ve ergen terapisti gibi farklı alanlarda çalışan terapistler mevcuttur.

Karşılıklı güven içeren terapötik ilişki, hem online hem yüz yüze terapide terapinin en kısa sürede maksimum verime ulaşmasını sağlar. Özellikle sosyal fobi, depresif bozukluklar, travma sonrası stres bozukluğu, yas reaksiyonları, anksiyete bozuklukları ve yeme bozuklukları gibi sorunları olan kişiler için birine güvenmek daha zor olabilmektedir. Bu bağlamda bu kişilerin dışarıya güvenmemesi ve evden çıkmamaları söz konusu olabilmektedir. Bu gibi durumlar için klinik çalışmalar online psikoterapinin fayda sağladığını tespit etmektedir.

 

Kaynakça

Akdoğan R. ve Ceyhan E. (2011). Terapötik İlişkide İnsan Faktörü. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 3(1), 117-141

Emül, B. ve Öz Soysal, F. S. (2021). Psikolojik Danışman Adaylarının Psikolojik Danışma Becerileri ve Özyeterliklerine İlişkin Görüşleri. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 12 (2), 500-514. DOI: 10.51460/baebd.934119

Tuzgöl, K. (2020). Online Psikoterapi ve Danışmanlıkta Etik. Türkiye Bütüncül Psikoterapi Dergisi, 3(6), 67-86

Yeni İstiklal - Doğrunun Çatısı Hedefimiz İstiklalimiz

https://ift.tt/mVoBpqw

Paylaş :